İl Kültür ve Turizm Şube Müdürü Arkeolog İzzet Esen: “Bingöl-Genç karayolu üzerinde, il merkezinin 8 kilometre güneyinde ve karayolunun hemen kenarında yer alan Samantepe Höyüğü, yaklaşık 350×200 metrelik boyutları ve 20 metreyi bulan yüksekliğiyle, bugüne kadar Elazığ-Bingöl yöresinde tespit edilmiş olan en büyük yerleşme yeri durumundadır” dedi.
Üzerinde yapılan tarımsal etkinlik nedeniyle höyük üzerinde fazlaca bir mimari kalıntıya rastlanmadığına raporunda yer veren Esen, “Ancak yüzeyden toplanan bol sayıda seramik, bu höyüğün tek evreli bir yerleşime sahne olduğunu ve M.Ö. 8 ve 7. yüzyıllarda yani Demir Çağı`nda iskân gördüğünü göstermektedir. Yine höyüğün kuzey kesitine bakıldığında, tabakalaşma olmadığı ve tek evreli bir yerleşim olduğu anlaşılmaktadır. Yüzeyde görülen seramik parçaları ve küçük taş havan gibi tarımsal nesneler, Samantepe Höyüğü’nün Demir Çağı’nda yoğun yerleşim görmüş önemli bir merkez olduğuna işaret etmektedir. Höyük, bulunduğu coğrafi noktanın stratejik özellikleri ve Arsania (Murat) Nehri’nin hemen kıyısında yer alması nedenleriyle de ayrı bir öneme sahiptir” ifadelerini kullandı.
Raporunda Samantepe Höyüğü’nde bulunan seramikler hakkında bilgi veren Esen, şu ifadelere yer verdi: “Samantepe seramiklerinin tümü çarkta biçimlendirilmiş, hamurları genellikle, bölgesel özellikte mikalı kum ve bazen saman katkılı ve yüzeylerin çoğu kez açkılıdır. Açık kırmızı, kırmızımsı kahverengi ve kahverenginde astarlı olan kaplar orta ve iyi derecede pişirilmiştir. Yine bu seramikler içinde, tipik Urartu seramiği olarak nitelenen ve Arkeoloji Literatüründe “Bianili Seramiği” adı verilen parlak kırmızı cilalı seramiklerin varlığı, Samantepe`nin daha çok M.Ö. 8. ve 7. yüzyıllarda iskan görmüş bir merkez olduğunu doğrulamaktadır.”
Samantepe Höyüğü’nün ilk kez Prof. Dr. Veli Sevin tarafından 1987 yılında yapılan yüzey araştırmaları sırasında tespit edildiğini belirten Arkeolog İzzet Esen, raporunda şu ifadeleri kullandı: “Ancak o günden günümüze kadar herhangi bir değerlendirme, bilimsel çalışma yapılmamıştır. Bu kapsamda Sit Alanı olarak da tescil kaydı yapılmamış ve adeta varlığı unutulmuştur. Genel anlamda Bingöl ili ve çevresi, arkeolojik geçmişi çok araştırılmamış olup, tarih öncesi çağları hakkında fazla bilgiye sahip olunmayan, bu nedenle özellikle arkeoloji bilimi açısından neredeyse hemen hiç gündeme gelmeyen bir konumdadır. Bununla birlikte özellikle Prof. Dr. Veli Sevin’nin 1986-1987 yıllarında yaptığı yüzey araştırmalarında tespit ettiği Urartu Konaklama tesisleri, İleri Karakol niteliğindeki Kale yerleşimleri ve özellikle de Urartu Yolu, bölgenin M.Ö. bin yıllarından itibaren en azından stratejik olarak son derece önemli olduğunu göstermektedir. Veli Sevin hocamızın yapmış olduğu bu araştırmalar ile 2011 yılından itibaren sınırlı ve kısıtlı olanaklarla da olsa tarafımızdan yapılan araştırmalar birlikte değerlendirildiğine, Bingöl ili ve çevresinin M.Ö. 2 binlerden itibaren Asur Ticaret Kolonileri Çağı dahil, Pers Krallığı ve Urartu Krallığı dönemlerinde söz konusu çağlar için son derece önemli bir noktada bulunduğu ve doğu-batı, kuzey-güney yol bağlantılarının orta noktasında yer aldığı anlaşılmaktadır. Tüm bu değerlendirmeler sonrasında bölgenin bahsettiğimiz dönemlerde önemli yerleşimlere ev sahipliği yapmış olduğunu söylemek yanlış olmasa gerekir.”
Arkeolog İzzet Esen’in raporunun ardından, Samantepe Höyüğü’nün Arkeolojik Sit Alanı olarak değerlendirilmesi için İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne başvuruda bulunuldu.
HÖYÜK NEDİR?
Höyük, çok eski bir yerleşme yerinin zamanla toprakla örtülüp tepe biçimine gelmiş halidir. Höyükler genelde üst üste gelmiş çok evreli yerleşim yeri birikimleridir.
