Dünyada bir ilk olan Zazaca Kur'an Meali (Tefsire Our’one Kerim Zazaki) yazan (FegiÇolig), Ramazan'da çıkan Tefsire Our’one Kerim Zazaki'nin çalışma süreci ve bundan sonraki çalışmaları hakkında İlke Haber Ajansı'na konuştu.
Kuran’ın, nüzulünden 1400 küsur yıl sonra Zaza diline tercüme edilmiş olmasının büyük bir eksikliğin giderilmesi adına son derece kıymetli bir çalışma olduğunu belirten Durgun, Kuttubi Sitte başta olmak üzere İslami kaynakları Zazacaya çevirme gibi yeni çalışmaları olduğunu söyledi.
Bilal Durgun'la yapılan röportajın tamamı;
Sizi kısaca tanıyalım?
Benim ismim Bilal Durgun (FegiÇolig) Bingöl Genç ilçesi nüfusuna kayıtlıyım. Şuanda İstanbul'da oturmaktayım.
Eğitim durumunuz konusunda bilgi verebilir misiniz?
Kürdistan bölgesinde çeşitli medreselerde eğitim aldım. 1994 yılından itibaren Türkiye dışında yaklaşık 9 yıl kadar bir medrese eğitimi gördüm.”
Zazaca Meal yazma fikri sizde nasıl hâsıl oldu? Anlatır mısınız?
“Yurt dışında medrese eğitimi yaparken, Zazaca dili hakkında çalışma yapmayı düşünmüştüm. 2007 yılında bir arkadaşın evindeydik. Zazaca üzerine Sohbet yapıyorduk. Arkadaşın biri 1870’lerde bir İncil'in Zazacaya çevrildiğini söyledi. Tabiki bu İncil gerçekten var mıdır, yok mudur? Bilmiyoruz. Bunun üzerine orada bulunan bir arkadaşımızın gözleri doldu. Ve arkadaş, dedi ki; madem Hıristiyanlar yıllar önce böyle bir düşünceleri olmuş, niye sizler böyle bir şey düşünmüyorsunuz. İslami bir eseri Zazaca’ya çevirmiyorsunuz. Doğrusu arkadaşımın bu durumu beni ziyadesiyle etkilemişti. Bu konuda benim bir sorumluluğum olduğunu düşünerek böylece yolla çıktım. Daha doğrusu arkadaşımın tavrı bana bir ilham kaynağı olmuştu ve Zazaca meal çalışmama vesile oldu.
Zazaca meal çalışmanız ne kadar sürede bitirdiniz?
Bu çalışmadan önce 18 ay boyunca Zazaca dil kursuna gittim. Yani 18 ay gramer dersini gördüm. Bu şekilde meal çalışmasına başladım. Zazaca mealin ham çalışmasına 2 yıl boyunca devam ettim. 2 yıl da teknik çalışma yani grafiği, redaktesi ve düzenlemesi sürdü. Toplamda tüm çalışmalarımız 4 yıl sürdü. Allah nasip etti bitirdik. Ramazan ayında çıktı.
Zazaca ve Kürtçe dilleri bulundukları seviye itibarıyla yeterli mi? Yoksa sahipsiz kalmış diller mi? Bu konuda görüşünüzü alabilir miyiz?
Daha doğrususu Zazalar ve Kürtler hep sahipsiz kalmış. Bunlar genelde sahipsizdirler. Eğitimi ve eğitim sistemi olmayan, gücü ve iktidarı olmayan bir millet doğal olarak sahipsizdir.”
Zazaca meali Kuran çalışmanız dışında herhangi başka çalışmalarınız var mmıdır? Bunlar hangi kitaplardır?
Bizim Kuran meali çalışması dışında başka çalışmalarımız da var, mesela sahihi Buhari hadislerini de Zazacaya çeviriyorum. Bu da 4-5 yıllık bir çalışmadır. Çıkması için çalışmalarımız devam ediyoruz. Ayrıca bir farsça rubai şiir kitabını da Zazacaya çevirdim. Oda yakında çıkar. İmam Şafii divanını Zazacaya çevirdim. Daha çıkmadı, inşallah oda çıkar. Bu meal çalışmamdan önce çocuklar için bir mevlit kitabı hazırlamıştım. Ve yine Hasan Nedvi'nin çocuklar için Peygamberler hikâyeleri adında bir kitap çıkarmıştık. Ayrıca niyetimiz Kütübbe Site ve İslami kaynakları Zazacaya çevirmektir. Allah niyet ve inayet ederse olur inşallah.”
Zazaca meal çalışmanızda kullandığınız gramer ve şive hangi yöreye aittir? Bu konuda bilgi alabilir miyiz?
Meal çalışmamızın grameri ile ilgili yani redaksiyonunu Hasip Bingöl arkadaşımız yaptı. Şive ile ilgili olarak, Bingöl merkezde konuşulan Zazaca’yı kullanmışız. Burada dikkat edeceğimiz son dönemlerde çok Zazaca kelimeler üretildi. Biz bu çalışmamızda yeni çıkan kelimeler kullanmadık. Toplumda kullanılan ve Zazaların zihinlerinde daha yer edinmiş bulunan ve bilinen kelimeler kullandık. Takdir ederseniz Kur'an-ı Kerim ilahi bir kitaptır. Yüksek derece bir edebiyat içermektedir. Hangi dille çevirirseniz, çevirin. Bir edebi dil kullanmanız gerekir. Meal çalışmamız gücümüz yettiği kadar yaptık. Tabi ki eksikler olabilir. İnşallah hayırlara vesile olur.”
