Son aylarda Azerbaycan ve Rusya ilişkilerinde gerilim belirgin biçimde arttı. Peki bu gerilimin aslı ne, sonu nereye varacak? Zengezur kimin işine gelmiyor? CNN TÜRK Özel Haberler Şefi Fulya Öztürk, canlı yayında anlattı.
Fulya Öztürk’ün Bakü-Moskova hattında yaşananlara ilişkin notları şöyle:
2024’ün son günleriydi. 25 Aralık’ta Azerbaycan uçağa düştü, 38 kişi hayatını kaybetti. Azerbaycan medyası, 25 Aralık 2024’de Grozny’ye uçan Azerbaycan yolcu uçağının Rusya Savunma Bakanlığı’ndan gelen emirle vurulduğunu iddia ederek bir videoda paylaştı. Geçen yıl da bunu çok konuşmuştuk. Uçakta bir teknik sıkıntı yoktu, bir motor arızası yoktu, uçakta bir sorun yoktu. Dış etkenlerden dolayı ilk belirlemelere göre düştüğü zaten açıklanmıştı. Daha sonra Rusya’nın hava savunma sistemlerinin açmış olduğu ateş sonucu bu uçağın düştüğü belirlendi. Bir gerginlik başlamıştı Rusya-Azerbaycan arasında. İki lider Putin ve Aliyev telefonda görüşmüştü. Azerbaycan dedi ki ‘Rusya özür dilesin, hayatını kaybeden ailelere tazminat ödesin.’ Böyle bir gerginlik vardı. Yapılan incelemelerde, dışarıdan bir ateşleme sonucu bu uçağın düştüğü belirlendi. Rusya tarafından geçen yıl bu uçak düşürüldü. Artık bunu böyle söyleyebiliriz.
Şimdi bu yıla geldiğimizde daha geçen hafta 27 Haziran’da Rusya’da bir eve şafak vakti baskın yapılıyor. O baskında Azerbaycan kökenli aynı zamanda Rus vatandaşı iki kardeş gözaltına alınıyor. Gözaltına alındıktan kısa süre sonra hayatlarını kaybediyorlar. Otopside ciddi anlamda şiddet, darp izleri bulunuyor. Başka isimler de gözaltına alındı. O isimler de mahkemeye yüzleri gözleri mor bir şekilde çıktılar. Hayatını kaybeden iki kardeşin cenazelerini görenler, ‘kaburgaları ve bazı organları yoktu.’ dediler. Öylesine büyük bir darp, şiddet, işkence sonucu bu iki kardeşin öldürüldüğü zaten Azerbaycan medyasında da yer alıyor. Rusya, ‘Birisinde kalp yetmezliği vardı, diğerinin de niye öldüğünü bilmiyoruz. Biz de araştırıyoruz’ dedi.
Azerbaycan yaşanan bu olayın hemen karşılığını verdi. Ve iki ülke arasında gerilim 27 Haziran’dan bu yana tırmandıkça tırmandı. 30 Haziran’da ne oldu? Azerbaycan lisansı iptal edilen Sputnik Azerbaycan ofisine baskın düzenledi, gözaltına alınanlar oldu. Hatta 4 ay tutuklama verildi. Sputnik birçok ülkede ofisi olan Rusya devletine ait bir yayın organı. Uzun zamandır da Azerbaycan’da ofisleri vardır. Sputnik’e baskın yaptı. Rusya, bu kararı ortak normlara aykırı olarak nitelendirdi. İki ülke birbirine nota verdi, büyükelçiler çağrıldı. Azerbaycan’da Rus kültürel etkinlikler iptal edildi. Hani böyle ufak bir gerginlik değil bu.
Sonra ne oldu? 1 Temmuz’da Rusya, Azerbaycan Diasporası Başkanı Şahin Şilinski’yi yaka paça gözaltına aldı. Daha önce Rusya’nın Azerbaycan’a bir nevi gözdağı vermek için yapmış olduğu yine böyle gözaltılar oldu aslında. O uçak düşürülmesinden bu yana Azerbaycan ve Rusya arasındaki bu gerginliğin artık gözle görülür seviyeye çıkması şöyle yorumlanıyor; Rusya Kafkaslardaki etkisini yitiriyor. Ve bu Rusya’yı rahatsız ediyor. Bir nevi Azerbaycan’a gözdağı veriyor ama Azerbaycan eski Azerbaycan değil.